Vieiros

Xosé Manuel Sarille (Lugo, 1956) non ten cancelas na lingua. Este xoves presentou na Gentalha do Pichel (Compostela) o seu último libro: 'A impostura e a desorientación na normalización lingüística', publicado por Candeia Editora. Sarille, que presidiu a Mesa pola Normalización entre 1986 e 1997, dedícase agora ao ensino e ás colaboracións xornalísticas en radio e prensa. Como el mesmo di, con certa retranca, “son un pouco marciano e supoño que o que digo non é politicamente correcto”.

Vieiros: O Estatuto de Autonomía trouxo un recoñecemento legal para a lingua. Aínda así, a perda de falantes foi moito máis acelerada precisamente nas últimas dúas décadas...

X.M.Sarille: Hai un recoñecemento ao mesmo tempo que a sociedade galega sofre unha das maiores transformacións da súa historia. Pasamos de ter un 80% de poboación rural a ser unha sociedade eminentemente urbana. Isto prodúcese en pouco máis de 25 anos. Que é o que ocorre? As cidades marcan as grandes dinámicas de castelanización. Outro factor é que dende os anos 80, cando se aproba a Lei de Normalización Lingüística, até a actualidade o país deixa de ser pobre para pasar a ser rico. Podemos ter déficits pero estamos dentro do primeiro mundo. Estamos diante dun proceso difícil. Galiza é un país rico pero con pouca capacidade para funcionar como sociedade complexa.

Nos últimos anos houbo un relaxamento na militancia lingüística?

Pasaron moitas cousas. Nos anos 80 moviámonos nunha sociedade onde todos os emisores estaban moi próximos e sobre os que podiamos actuar. Hoxe é unha sociedade moito máis virtual e moito máis diluída. A militancia transformouse porque é moito máis difícil obter uns resultados concretos...Aínda que tamén é certo que hai máis relaxamento.

-O decreto de galeguización é suficiente para inverter a precaria situación do idioma no ensino? O bipartito está a variar as vellas inercias?

O programa do bipartito di que hai que ir á plena galeguización. Pero eu non creo que o Goberno teña unha política lingüística. Non hai interese. Tiñamos un proxecto de decreto á catalana e acabamos nun á balear, pensando que aí se ía sumar o PP. Foi unha torpeza política tremenda. Hai que deixarse de trangalladas porque este decreto nin se vai cumprir. Incluso, naquelas circunstancias, creo que o decreto do PP foi moito máis audaz.

O problema é que non hai un interese real de ningún dos partidos pola normalización do idioma. Non quero dicir que, por exemplo, na militancia nacionalista non haxa compromiso o que digo é que o stablishment do BNG non ten ese interese. Aquí aplícase un ritual nos discursos que non corresponde logo coa práctica real.

-As guerras arredor da normativa dificultaron tamén o proceso de normalización...
A guerra de normativas foi un atranco gravísimo para levar adiante a normalización. Son dúas estratexias antitéticas pero semellantes á hora de enfrontarse: uns que ven a aldea como o paraíso lingüístico e outros que ven na literatura medieval a idade de ouro da lingua. Gástase unha enerxía impresionante e, mentres, ninguén se dá conta das transformacións.

-Cal é a pócema máxica para a normalización?
Eu non a sei. O único que fago neste libro é un diagnóstico. O que si digo é que hai catro problemas que é imprescindíbel solventar: Un compromiso real das forzas que din ter unha maior conciencia; ter unha clase política mellor formada; abordar o problema dunha sociedade global; e a necesidade dunha aproximación, xa non digo gramatical, ao portugués. O que non é lóxico é que non haxa, por exemplo, libros en portugués nas bibliotecas galegas

Esta sociedade ten tres partidos políticos que ensaiaron as súas políticas en concellos, deputacións e Xunta. O resultado foi o que foi. Nos concellos galeguízase o papeleo interno, os letreiros...pero a lingua precisa moito máis. Non hai novos ensaios que pretendan ir máis aló.